====== Wprowadzenie do UNIXa ======

**Semestr zimowy 2021/22**

Zajęcia odbywają się w terminie:
  * wtorek godz. 12<sup>00</sup>-14<sup>30</sup> w PK6
  * wtorek godz. 14<sup>30</sup>-17<sup>00</sup> w PK6

Adres kursu w Moodle: https://moodle.umk.pl/WFAIIS/course/view.php?id=21

===== Literatura =====

Dowolna książka lub strona internetowa dotycząca użytkowania systemu Unix lub Linux, która zawiera opis poleceń konsolowych

  * Introduction to Linux  - //LPI training materials// ({{https://www.tuxcademy.org/download/en/grd1/grd1-en-manual.pdf|PDF}} )
  * [[https://tldp.org/LDP/intro-linux/html/index.html|Introduction to Linux A Hands on Guide]] by Machtelt Garrels {{[https://ftp.wayne.edu/ldp/en/Intro-Linux/Intro-Linux.pdf|PDF}})
  * Peter P. Silvester, //System operacyjny Unix, Wydawnictwo Naukowo-Techniczne//, Warszawa 1991
  * Mark G. Sobell, //A Practical Guide To The Unix System//, The Benjamin/Cummings Publishing Company, Inc., Redwood City, 1995

===== Materiały do zajęć =====

**[[http://www.fizyka.umk.pl/~grochu/unix/unix-2021/index.html|Wprowadzenie do Linuxa]]**  ({{http://www.fizyka.umk.pl/~grochu/unix/unix-2021.html|HTML}}, {{zajecia:unix_2021_2:unix.pdf|PDF}})\\

  * Laboratorium 1: 
     * [[https://www.fizyka.umk.pl/~grochu/unix/unix-2021/S1.SS3.html|Rozpoczynamy pracę]] 
     * [[https://www.fizyka.umk.pl/~grochu/unix/unix-2021/S1.SS2.html|Podstawowe informacje o systemie UNIX/Linux]] 
     * [[http://www.is.umk.pl/~grochu/unix/unix-2021/S2.html|Podstawowe polecenia]] 
  * Laboratorium 2: 
     * [[https://www.fizyka.umk.pl/~grochu/unix/unix-2021/S3.html|Zarządzanie plikami]]
     * [[https://moodle.umk.pl/WFAIIS/mod/quiz/view.php?id=4714|Test 1 (23.11.2021)]] \\ Zakres testu:
       * polecenia  ''pwd'', ''ls'', ''cd'', ''file'', ''mkdir'', ''rmdir'', ''rm'', ''touch'', ''cp''
       * listowanie plików (''ls'') i informacje o plikach (''ls -l'', ''file'')
       * znaki specjalne powłoki ''*'', ''?'', ''[abc]'', ''[^abc]''
       * cytowanie znaków specjalnych ''\*\$'', ''"*$"'',  '' '*$' ''
  * Laboratorium 3: 
     * [[https://www.fizyka.umk.pl/~grochu/unix/unix-2021/S4.html|Narzędzia tekstowe i strumienie]] 
     * [[https://moodle.umk.pl/WFAIIS/mod/quiz/view.php?id=4731|Test 2 (30.11.2021)]] \\ Zakres testu:
       * polecenia ''mv'', ''ln'', ''du'', ''echo'', ''cat'', ''more'', ''head'', ''tail'', ''wc'', ''sort''
       * dowiązania zwykłe (sztywne) i symboliczne do plików (''ln'')
       * zajętość plików i katalogów (''du'')
       * sortowanie alfabetyczne (''sort'')
       * przekierowania strumieni wejścia i wyjścia: ''>'', ''>>'', ''<'', ''2>''
       * tworzenie potoków poleceń za pomocą ''|''
  * Laboratorium 4: 
    * [[https://www.fizyka.umk.pl/~grochu/unix/unix-2021/S4.html|Narzędzia tekstowe i strumienie]] (dokończenie)
    * [[https://www.fizyka.umk.pl/~grochu/unix/unix-2021/S5.SS1.html|Edytor Vim]]
    * [[https://moodle.umk.pl/WFAIIS/mod/quiz/view.php?id=4755|Test 3 (7.12.2021)]] \\ Zakres testu:
      * polecenia: ''sort'', ''cut'', ''paste'', ''tr'', ''wc'', ''cmp'', ''diff'', ''tee'', ''grep''
      * podstawianie wyjścia programów za pomocą ''$(polecenie)''
      * edytor Vim, tryby pracy vim, podstawowe komendy (usuń, kopiuj, wklej, undo), wyjście z vim, zapisanie pliku, poruszanie się po tekście (h, j ,k, l, w, b, {, }, (, ), 0, $, 13G), powtarzanie operacji, np. 10dd     
  * Laboratorium 5:
     * [[https://www.fizyka.umk.pl/~grochu/unix/unix-2021/S6.html|Uprawnienia]]
     * [[https://www.fizyka.umk.pl/~grochu/unix/unix-2021/S7.html|Informacje o systemie i użytkownikach]]
     * [[https://moodle.umk.pl/WFAIIS/mod/quiz/view.php?id=4800|Test 4 (14.12.2021)]] \\ Zakres testu:
        * informacje o uprawnieniach (polecenie ''ls -l''), właściciel pliku, grupa i pozostali użytkownicy, numery UID i GID, pliki ''/etc/passwd'', ''/etc/group''
        * uprawnienia ''rwx'' plików i katalogów, zmiana uprawnień (polecenie ''chmod'', ''umask'')
        * informacje o użytkownikach (polecenia ''whoami'', ''id'', ''groups'', ''finger'', ''who'', ''w'', ''users'')
        * system operacyjny (''uname'', ''hostname'')
        * data i czas (''date'', ''cal'')
        * system plików (polecenie ''df'')
        * lista zmiennych środowiskowych (''printenv'')
  * Laboratorium 6:
    * [[http://www.is.umk.pl/~grochu/unix/unix-2021/S8.html|Procesy]]
    * [[https://moodle.umk.pl/WFAIIS/mod/quiz/view.php?id=4838|Test 5 (21.12.2021)]] \\ Zakres testu:
      * uruchamianie procesów w tle i na pierwszym planie (''bg'', ''fg'', skróty ''Ctrl+C'', ''Ctrl+Z'')
      * wyświetlanie listy procesów  (''ps'', ''top'')
      * podstawowe informacje o procesach (''PID'', ''PPID'', priorytety ''NI'', stany ''S'', ''R'', ''T'', zajętość procesowa i pamięci)
      * wysyłanie sygnałów do procesów, zabijanie procesów (polecenie ''kill'', ''pkill'', ''pgrep'', sygnały ''INT'', ''KILL'', ''STOP'', ''CONT'')
      * uruchamiania zadań odłożonych w czasie (''at'', ''atq'', ''atrm'')
      * harmonogram zadań ''cron'' (polecenie ''crontab'')
      * zadania powłoki (polecenie ''jobs'', numer ''JID'')
      * zmiana priorytetów procesu (''nice'', ''renice'')
      * polecenia ''nohup'', ''fuser'', ''timeout'', ''watch'', ''time''
      * zajętość pamięci komputera (polecenie ''free'')
  * Laboratorium 7 (21 grudnia 2021r.)
    * [[http://www.is.umk.pl/~grochu/unix/unix-2021/S5.SS2.html|Edytor Emacs]]
    * [[http://www.is.umk.pl/~grochu/unix/unix-2021/S9.html|Wyszukiwanie plików]]
    * [[https://moodle.umk.pl/WFAIIS/mod/quiz/view.php?id=4883|Test 6 (4.01.2022)]] \\ Zakres testu:
      * polecenie ''find'', ''locate'', ''which'', ''whereis''
      * wyszukiwanie plików względem nazwy, rozmiaru, czasu modyfikacji, typu, właściciela, ...
      * wykonywanie operacji na znalezionych plikach (opcja ''find -exec'', polecenie ''xargs'')
      * podstawy edycji tekstu za pomocą ''Emacs''
  * Laboratorium 8:
    * [[http://www.is.umk.pl/~grochu/unix/unix-2021/S10.html|Narzędzia sieciowe]] 
    * [[http://www.is.umk.pl/~grochu/unix/unix-2021/S11.html|Archiwa, kompresja danych]]
    * [[https://moodle.umk.pl/WFAIIS/mod/quiz/view.php?id=4901|Test 7 (11.01.2022)]] \\ Zakres testu:
      * narzędzia sieciowe: host, hostname, ping, tracepath, ssh, scp, rsync, netstat, ifconfig
      * archiwa i kompresja: gzip, zip, bzip2, tar, gunzip, unzip, bunzip2
  * Laboratorium 9:
  * Laboratorium 10:

  * {{https://www.fizyka.umk.pl/~grochu/unix/skrypty-2021/|Skrypty z zajęć}}
  * [[https://www.ifiz.umk.pl/dla-pracownikow/lan/|Sieć LAN na WFAiIS (Regulamin korzystania z sieci wydziałowej)]]\\


===== Przydatne programy =====

[[http://www.chiark.greenend.org.uk/~sgtatham/putty/download.html|PuTTY]] (Win)\\
[[http://mobaxterm.mobatek.net/|MobaXterm]] The complete toolbox for remote computing\\
[[http://winscp.net/|WinSCP]]\\
[[http://www.realvnc.com/download/viewer/|Real VNC Viewer]] [[http://www.tightvnc.com/|Tight VNC]]\\
[[http://www.virtualbox.org/|VirtualBox]]\\
[[http://www.cygwin.com|Cygwin]]\\




===== Unix/Linux - polecenia =====

[[http://cb.vu/unixtoolbox.xhtml|Sciaga UNIX Toolbox]]\\
[[http://www.nixtutor.com/linux/all-the-best-linux-cheat-sheets/|All the Best Linux Cheat Sheets]] \\
[[http://pubs.opengroup.org/onlinepubs/7908799/xcuix.html|Commands & Utilities]] - The Single UNIX® Specification, Version 2
[[http://www.gnu.org/software/coreutils/manual/index.html|GNU Coreutils - dokumentacja]]\\
[[http://www.pixelbeat.org/docs/unix_commands/|UNIX core commands]]\\

===== UNIX/Linux - Podstawy =====

[[http://pl.wikibooks.org/wiki/Linux_-_wprowadzenie|Linux - wprowadzenie (WikiBook)]] (polskie tłumaczenie, niestety niekompletne) \\
[[http://www.ee.surrey.ac.uk/Teaching/Unix/|UNIX Tutorial for Beginners]]\\
[[http://www2.ocean.washington.edu/unix.tutorial.html|UNIX Tutorial]]\\
[[http://zasoby.open.agh.edu.pl/~09saprzybylo/index.html|Open-AGH - System Unix]]\\
[[http://mywiki.wooledge.org/CategoryUnix|Greg's Wiki - CategoryUnix]]\\
{{http://www.catonmat.net/download/bash-redirections-cheat-sheet.pdf|Przekierowania w Bash - ściąga}}\\


===== Edytory tekstu =====

[[http://www.gnu.org/software/emacs/tour/|Emacs]] podstawowe komendy {{http://www.fizyka.umk.pl/~grochu/emacs/emacs.html|HTML}}, {{http://www.fizyka.umk.pl/~grochu/emacs/emacs.pdf|PDF}})\\
[[http://www.vim.org/|Vim]] - podstawowe komendy ({{http://www.fizyka.umk.pl/~grochu/vim/vim.html|HTML}}, {{http://www.fizyka.umk.pl/~grochu/vim/vim.pdf|PDF}}) \\

[[https://www.gnu.org/software/emacs/manual/html_node/emacs/index.html|Emacs - manual]]\\
[[https://www.emacswiki.org/|Emacs wiki]]\\
{{http://www.elmindreda.org/emacs.html|Emacs for Vi users}}\\
{{https://ccrma.stanford.edu/guides/package/emacs/emacs.html|Emacs Cheat Sheet}}\\

{{http://www.viemu.com/a_vi_vim_graphical_cheat_sheet_tutorial.html|Graphical vi-vim Cheat Sheet and Tutorial}}\\
{{http://vim-adventures.com/|VIM adventures}} {{http://www.openvim.com/tutorial.html|Interaktywny tutorial VI}}\\
{{http://newbiedoc.sourceforge.net/text_editing/vim.html|Beginner's guide to Vi Improved (vim)}}\\
[[http://pl.wikipedia.org/wiki/Wojny_edytorowe|Wojny edytorowe]]\\





===== Linux dla początkujących =====

Wikipedia: [[http://pl.wikipedia.org/wiki/Linux|Linux]] [[http://pl.wikipedia.org/wiki/Unix|UNIX]] 
[[http://pl.wikipedia.org/wiki/GNU|GNU]] [[http://pl.wikipedia.org/wiki/GNU/Linux|GNU/Linux]] 
[[http://pl.wikipedia.org/wiki/Dystrybucja_Linuksa|Dystrybucja linuxa]] [[http://pl.wikipedia.org/wiki/Por%C3%B3wnanie_dystrybucji_Linuksa|Porównanie dystrybucji Linuksa]] [[http://pl.wikipedia.org/wiki/Linux_(j%C4%85dro)|Jądro Linuxa]]\\

[[http://linuxhelp.blogspot.com/2006/04/mind-map-of-linux-distributions.html|Pąwiązania między dystrybucjami]]\\
[[http://distrowatch.com/|Distro Watch]]\\


===== Bash i programowanie w powłoce =====

[[http://www.learnshell.org/|learnshell.org]]  Interactive Shell Programming tutorial\\
[[http://www.cs.put.poznan.pl/anstroinski/data/uploads/sop1/materials/sop1_lab7-kurs.html|Kurs Bash]]\\
[[http://tldp.org/LDP/abs/html/index.html|Advanced Bash-Scripting Guide]]\\
[[https://pl.wikibooks.org/wiki/Bash|Bash - WikiBook]]\\
Greg's Wiki [[http://mywiki.wooledge.org/BashFAQ|BashFAQ]] [[http://mywiki.wooledge.org/BashPitfalls|Bash Pitfalls]] [[http://mywiki.wooledge.org/BashGuide|Bash Guide]] [[http://mywiki.wooledge.org/BashSheet|Bash Sheet]]\\
[[http://www.bashoneliners.com/|BashOneLiners.com]] - "jednolinijkowce"\\ 
Bash One-Liners Explained: [[http://www.catonmat.net/blog/bash-one-liners-explained-part-one/|Part 1]] [[http://www.catonmat.net/blog/bash-one-liners-explained-part-two/|Part 2]] [[http://www.catonmat.net/blog/bash-one-liners-explained-part-three/|Part 3]]\\
[[http://www.cyberciti.biz/tips/bash-shell-parameter-substitution-2.html|HowTo: Use Bash Parameter Substitution Like A Pro]]\\
[[http://wiki.bash-hackers.org/howto/getopts_tutorial|getopts]]\\
[[http://wiki.bash-hackers.org/|The Bash-Hackers Wiki]]\\


[[http://andyk.pg.gda.pl/skrypty/|Przydatne proste skrypty dla linuxa]]\\

===== Skrypty w Bash on-line ===== 

{{https://www.tutorialspoint.com/execute_bash_online.php|Execute BASH Shell Script Online}}\\
{{https://www.jdoodle.com/test-bash-shell-script-online|Easy and Quick way to run Bash Script Online}} \\
{{http://explainshell.com/}} - analiza on-line poleceń powłoki\\
{{http://www.shellcheck.net/}} - analiza on-line skryptów sh/Bash\\


===== Wyrażenia regularne =====

{{https://regexcrossword.com/|Regex Crossword}} \\
{{https://regex101.com/|regex tester}} \\
[[http://public.kvalley.com/regex/regex.asp|Kvalley Computers and Internet -- RegEx Evaluator]]\\
{{http://maciek.lasyk.info/regexp_checker.html|Sprawdzacz wyrażeń regularnych (Regular expressions checker) }}\\
[[wp>Regular_expression]]\\
{{http://www.regular-expressions.info/reference.html|Regular Expression Basic Syntax Reference}}\\
{{http://www.zytrax.com/tech/web/regex.htm|Regular Expressions - User Guide}}\\


===== Informacje za świata Linuksa =====

[[http://osnews.pl/|OSnews]]\\
[[http://www.linux.pl/|linux.pl]]\\
[[https://itsfoss.com/|It's FOSS]] A Linux and Open Source Web Portal\\
[[https://www.linuxtoday.com/|Linux Today]]\\

===== Linux Live CD =====

[[http://www.ubuntu.pl/|Ubuntu Live CD]]\\
[[http://www.knoppix.org/|Knoppix]]\\
[[http://www.damnsmalllinux.org/|Damn Small Linux]]\\
[[http://cosmo.torun.pl/foswiki/bin/view/Cosmo/PierNix|PierNix - astronomiczna dystrybucja Linuksa z Torunia]]\\

===== Historia UNIXa =====

[[http://www.levenez.com/unix/|Unix History]]\\
[[http://pl.wikipedia.org/wiki/Historia_systemu_operacyjnego_Unix|Historia systemu operacyjnego Unix (Wikipedia)]]\\
[[http://pl.wikipedia.org/wiki/Historia_systemu_operacyjnego_Unix/Kalendarium|UNIX Kalendarium (Wikipedia)]]\\


===== Certyfikaty Linux =====

[[http://www.lpi.org/|Linux Professional Institute]]\\

==== Linux Essentials ====

[[https://www.lpi.org/our-certifications/linux-essentials-overview|Linux Essentials]]  \\
[[https://www.lpi.org/our-certifications/exam-010-objectives|Zagadnienia]] \\
[[https://www.tuxcademy.org/media/lxes/|Materiały przygotowyjące]] (w jez. niemieckim) \\

==== LPIC-1 ====

[[http://www.lpi.org/our-certifications/lpic-1-overview|LPIC-1 Overview]] \\
[[https://www.tuxcademy.org/media/lpic1/|Materiały przygotowujące do certyfikatu LPIC-1]]

  * [[https://www.tuxcademy.org/product/grd1/|Introduction to Linux]]
  * [[https://www.tuxcademy.org/product/adm1/|Linux Administration I]]
  * [[https://www.tuxcademy.org/product/grd2/|Advanced Linux]] - The Linux Shell and Toolkit
  * [[https://www.tuxcademy.org/product/adm2/|Linux Administration II]] - Linux as a Network Client