2.7 Procesy

ps

podaje informacje o działających procesach
Postać: ps [opcje]

Opcje polecenia ps moga byc podawane w różnej formie: poprzedzone myślnikiem (w stylu UNIX) np. ps -l, bez myślinika (styl BSD), np. ls aux lub poprzedzone dwoma myślnikami (styl GNU), np. ps --help. W razie niepewności zajrzyj do dokumentacji man ps.
Najważniejsze opcje:
-l wyświetla więcej informacji o procesach
-f format ekstra-pełny
-A lub e wszystkie procesy
-U numer_użytkownika lub U, lub --user procesy uruchomione przez danego użytkownika
u format zorientowany na użytkownika
f wyświetl drzewo procesów

Przykład:
$ ps

PID TTY          TIME CMD
3873 pts/2    00:00:00 su
3875 pts/2    00:00:00 bash
3893 pts/2    00:00:00 tcsh
3899 pts/2    00:00:00 vim
3904 pts/2    00:00:00 ps

PID (ang. Process ID) jest liczbą jednoznacznie identyfikującą proces w systemie. TTY to nazwa terminala z którego zostało uruchomione polecenie CMD.

$ ps -l

F S   UID   PID  PPID  C PRI  NI ADDR SZ WCHAN  TTY          TIME CMD
4 S  1002  3873  3211  0  76   0 -   710 wait   pts/2    00:00:00 su
0 S  1002  3875  3873  0  75   0 -  1271 wait   pts/2    00:00:00 bash
0 S  1002  3893  3875  0  75   0 -   908 rt_sig pts/2    00:00:00 tcsh
0 T  1002  3899  3893  0  78   0 -   997 finish pts/2    00:00:00 vim
0 R  1002  3945  3893  0  76   0 -   581 -      pts/2    00:00:00 ps

Oznaczenia: UID - numer użytkownika, PPID - numer procesu rodzica (procesu z którego wywodzi się dany proces), PRI - priorytet, NI - wartość parametru NICE ustawianego poleceniem nice

top

lista procesów w czasie rzeczywistym
Postać: top [opcje]
Polecenie top prezentuje listę działających procesów wraz z najważeniejszymi informacjami na temat obciążenia systemu (zajętość pamięci i obciążenie CPU). Program udostępnia wiele skrutów klawiszoych pozwalających na sortowanie i filtrowanie listy procesów:

• h

  wyświetla listę skrótów klawiszowych

• –

  k zabija wskazany proces

• –

  r zmienia parametr NICE wskazanego proesu

• –

  f wybór pól prezentujących informacje o procesach

• –

  q wyjście z programu

Polecenie:
$ top -u username
wyświetla listę procesów wskazanego użytkonika.

htop

lista procesów w czasie rzeczywistym
Postać: htop [opcje]
Jest to bardizej przyjazna dla użytkownika wersja programu top

pstree

wyświetla drzewo procesów
Postać: pstree [opcje]
Najważniejsze opcje:
-p dodaje numery PID
-H PID wyróżnia podany proces (-h aktualny proces)

kill

zabija proces
Postać: kill [-sygnal] PID...
Polecenie wysyła sygnał do procesu o numerze PID. Jeżeli nie sprecyzujemy rodzaju sygnału wówczas kill wysyła sygnał SIGINT przerywający działanie procesu.
Opcja -l wyświetla listę sygnałów jakie można przesłać do procesów (więcej na ten temat w dokumentacji man 7 signal)
Najważniejsze sygnały:
2 SIGINT przerwanie procesu (ten sygnał jest wysyłany do procesu gdy wciśniemy Ctrl+C)
9 SIGKILL sygnał “zabicia” procesu
19 SIGSTOP zawieszenie procesu (Ctrl+Z)
18 SIGCONT wznowienie zatrzymanego procesu
$ kill -9 3899
wysyła sygnał KILL o numerze 9 do podanego procesu
$ kill -9 -1
wysyła sygnał KILL do wszystkich procesów (uwaga: spowoduje wylogowanie, gdyż zamknięty zostanie także proces powłoki)
$ kill -SIGSTOP 4008
zawiesza działanie procesu
$ kill -18 4008
wznawia działanie zawieszonego procesu
Wbudowanw w powłokę Bash polecenie kill umożliwia dodatkowo wystyłanie sygnałów do procesów identyfikowanych za pomocą numeru zadania JID (zobacz polecenie jobs)

killall

zabija procesy o podanej nazwie
Postać: killall [-s sygnal] nazwa ...
Przykład:
$ killall sleep

pgrep

wyświetla numery PID procesów pasujących do wzorca
Postać: pgrep [opcje] wyrażenie
Najważniejsze opcje:
-u użytkownik zawęża wyniki tylko do procesów danego użytkownika.
-l dodaj informację o nazwie procesu
Przykład:
$ pgrep -u marek sleep
wyświetli numery procesów uruchomionych przez użytkownika marek zawierających w nazwie sleep.
$ kill -9 $(pgrep -u marek sleep)
wyśle syknał SIGKILL do procesów uruchomionych przez użytkownika marek zawierających w nazwie sleep.

pkill

wysyła sygnał do procesów o nazwach pasujących do wzorca
Postać: pgrep [-sygnał] [opcje] wyrażenie
Polecenie to rozszerza działanie pgrep o możliwość wysłania sygnału do pasujących procesów.
Przykład:
$ pkill -9 -u marek sleep
wyśle sygnał SIGKILL do procesów uruchomionych przez użytkownika marek zawierających w nazwie sleep.

jobs

podaje status procesów uruchomionych w bieżącej powłoce
Postać: jobs [-l]
Przykład:
$ jobs

[1]-  Done                    sleep 100
[2]+  Stopped                 vim

W nawiasie kwadratowym podany jest numer zadania JID (ang. Job ID), obok stan procesu (zatrzymany, uruchomiony, itp.).
Opcja -l wyświetla dodatkowo PID procesu.

bg

uruchamia zawieszone zadanie w tle
Postać: bg [JID…]

Gdy nie podano numery zadania to wznawiane jest ostatio zawieszone zadanie.
Przykład wznowienia zadania o numerze JID 2:
$ bg %2

fg

uruchamia zatrzymane zadanie na pierwszym planie
Postać: fg [JID]
Przykład:
$ fg %2
spowodowałoby przeniesienie programu vim z poprzedniego przykładu na pierwszy plan

nice

uruchamia program z zadanym priorytetem
Postać: nice -priorytet [opcje] polecenie
Przykład:
$ nice +19 emacs
uruchomi program emacs z parametrem NICE równym 19. Im większa wartość NICE tym mniej zasobów będzie pochłaniało wykonanie procesu, czas jego trwania ulegnie wydłużeniu dając pierwszeństwo procesom z mniejszym priorytetem.

renice

pozwala zwiększyć priorytet działającego procesu
Postać: renice priorytet [PID] [-u użytkownik]
Opcja -u pozwala zmienić priorytet procesom uruchomionym przez danego użytkownika.
Przykład:
$ renice 19 4343 -u student
zwiększy priorytet do 19 procesu o numerze PID 4343 oraz wszystkim procesom uruchomionym przez użytkownika student .

at

uruchamia proces o zadanym czasie
Postać: at [-f plik] CZAS
Polecenie lub lista poleceń do uruchomienia wczytywana jest ze standardowego wejścia, lub po opcji -f możemy podać nazwę pliku w który zawarta jest lista poleceń do uruchomienia. CZAS może być wyrażony w wielu formach (po szczegóły zajrzyj do podręcznika man at). Wynik działania polecenia wysyłany jest do skrzynki pocztowej użytkownika. Przykład:
$ at 10:21 -f plik
spowoduje uruchomienie poleceń zawartych w pliku plik o godzinie 10.21
$ echo ls | at now +1minutes
spowoduje uruchomienie polecenia ls dokładnie za minutę

atq

wyświetla listę zadań ustawionych do wykonania za pomocą polecenia at
Postać: atq

atm

usuwa z kolejki zadanie o podanym numerze
Postać: atm numer_zadania

crontab

program zarządzający tabelami demona cron, który służy do wykonywania zaplanowanych w czasie operacji
Postać: crontab [-e|-l|-r]
Opcje:
-e edycja tabeli zadań
-r usunięcie bieżącej tabeli zadań
-l wyświetla bieżącą tabele zadań
Tabela zadań powinna zawierać w każdej linii wpis następującej postaci:
MINUTY GODZINY DNI MIESIACE DNI_TYGODNIA polecenie
gdzie MINUTY to liczba z zakresu 0-59, GODZINY - liczba z zakresu 0-23, DNI - liczba z zakresu 1-31, MIESIACE od 1 do 12, DNI_TYGODNIA od 1 do 7. Użycie gwiazdki * zamiast liczy oznacza dowolną wartość.
Przykładowa tabela zadań:

30   18   *   *       *      rm -f ~/tmp
30   0    1   1,6,12  *   mail student@fizyka.umk.pl < wiadomosc.txt

Powyższy zapis oznacza, że codziennie o godzinie 18:30 wykonywana jest komenda usuwająca katalog $\sim$/tmp, zaś 30 minut po północy w pierwszy dzień stycznia, czerwca i grudnia wysyłany jest za pomocą poczty elektronicznej plik wiadomosc.txt do podanego użytkownika. Więcej szczegółów w podręczniku demona cron i polecenia crontab.

nohup

uruchamia polecenie, które nie zostanie przerwane w momencie wylogowania
Postać: nohup polecenie
Przykład:
$ nohup sleep 1000 &

fuser

identyfikuje procesy używające plików lub gniazd sieciowych
Postać: fuser [opcje] plik...
Polecenie fuser wyświetla listę numerów procesów PID, które wykorzystują w danym momencie wskazany plik, system plików lub gniazdo sieciowe.
Najważniejsze opcje:
-k zabij procesy zamiast wypisywać ich numery PID
-u podaj nazwę właściciela procesu wraz z numerem PID
-v wyświetl więcej szczegółów na temat procesów
Przykład:
$ fuser /home
wypisze numery procesów używających plików w katalogu /home

Inne przydatne polecenia: fuser, iotop, atd, pidof, lsof

W systemach UNIXopodobnych występuje katalog /proc zawierający informacje o procesach. Każdy proces jest tu reprezentowany w postaci katalogu o nazwie odpowiadającej numerowi PID. Wewnątrz każdego z nich można znaleźć pliki opisujące status danego procesu, np.: cmdline zawiera pełną linie uruchomionego polecenia, stat zawiera informacje o stanie procesu (z tego pliku korzysta ps), status - informacje o stanie procesu w bardziej przystępnej formie, itp.
Przykład:
$ cat /proc/1231/status
wyświetli inf. o stanie procesu 1231.

1. 1.

   Polecenie xclock -update 1 uruchamia w środowisku graficznym zegar z sekundnikiem. Uruchom zegar na pierwszym planie, zawieś jego działanie za pomocą Crtl+Z i wznów działanie w tle.

2. 2.

   Wyślij sygnał SIGSTOP do procesu wyświetlającego zegar.

3. 3.

   Uruchom w tle polecenie xclock -update 1

4. 4.

   Wyślij sygnał SIGCont do wstrzymanego procesu wyświetlającego zegar.

5. 5.

   Wyświetl wszystkie uruchomione przez siebie procesy.

6. 6.

   Zabij procesy związane z wyświetlaniem zegarów.